DENGELEYİCİ, ARINDIRICI, GÜÇLENDİRİCİ, CANLANDIRICI, ŞİFALI BİTKİLER

Regüle eden, detoks, armonik, tonik özellikli şifalı bitkiler.

Eptimum- Cuscuta epythymum- Lesser Dodder

Lesser dodder, eptimum batıda az kullanılan bir şifalı bitki ‘bitkisel ilaç’ olmasına rağmen değerli önemli bir ilaçtır. Karaciğeri destekler, karaciğer ve safrakesesi sorunlarında etkilidir.

Bitkinin bütünü; safra sekresyonunu düzenleyici, iştah artırıcı, bağırsak ve mideden gaz giderici, safra akışını artırıcı, hafif idrar söktürücü, karaciğer fonksiyonlarını iyileştirici, laksatif ve antiskorbütiktir.

Bitkinin sapının ve gövdesinin kaynatılması; idrar yolları şikayetlerinin giderilmesinde, böbrek, dalak, ve karaciğer hastalıklarında, sarılık, siyatik ve skorbüt te faydalıdır.

Ayrıca anti kanser ajan olarak ünlüdür.

Ve gut hastalığı için özeldir.

Her hemoroid şikayetinde kullanmak doğru değildir.

Frenk lavantası, karabaşotu– Lavandula stoeches

Tıbbi özellikleri bakımından lavantaya ‘L. Angustifolia’ benzer. Esansiyel yağ bakımından miktarca zengin fakat kalite olarak düşüktür.

Yağın elde edildiği çiçekleri; astım önleyici, mikrop öldürücü, spazm giderici, sindirimi güçlendirici ve balgam söktürücüdür.

Dahili olarak mide bulantısını azaltmak için.

Harici olarak yara ve ülserlerin antiseptik temizlenmesinde.

Masaj yağı olarak rahatlatma relaks için kullanılır.

Hodan– Gaozoban– Borago officinalis

 (Herba Boragidinis) Borago officinalis  L (Boraginaceae) türünün çiçekli dal ve yapraklarıdır. Bu tür 30-60 cm yükseklikte, sert tüylü, açık mavi çiçekli, bir yıllık, otsu bir bitkidir. İstanbul civarı ve Kuzey Anadolu bölgesinde yetişmektedir.

Tanen, uçucu yağ, nitrat tuzları, müsilaj, saponin ve rezin taşamaktadır.

İdrar artırıcı, terletici, kan temizleyici, yumuşatıcı ve ateş düşürücü etkilere sahiptir. Dahilen infüzyon (%5) halinde kullanılır.

Yapraklar sebze olarak kullanılır.

Diğer isimler: Sığırdili, Zembilçiçeği.

Acı hodan, Doğu hodanı– Trachystemon orientalis (L.) G. Don

30-40 cm yükseklikte, toprak altında siyah renkli ve yumru biçiminde rizomu bulunan, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Çiçekler kırmızımtırak mavi renkli. Yapraklar sert tüylü, tabandakiler uzun saplı, gövdedekiler sapsız. İstanbul civarında ve Kuzey Anadolu bölgesinde, kayın ormanları altında yetişir.

Etkisi yukarıdaki gibidir.

Erken ilkbaharda, çiçek tomurcuklu ve yapraklı gövdeleri İstanbul semt pazarlarında (Çarşamba, Pendik gibi) sebze olarak satılmaktadır. Fiyatı ıspanak fiyatı ile aynıdır. Yumurta veya pastırma ile birlikte yağda kavrularak yemek yapılır.

Sultan Abdülhamit II döneminde Yıldız sarayında baş bahçıvan olarak çalışmış bulunan Charles Henry bu bitkinin İstanbul’da ıspanak gibi kullanıldığı hakkında etraflı bilgi vermiştir

Diğer isimler: Hodan, Ispıt, Kaldıran.

Şahtere– parviflora– Fumaria officinalis

Tonik ve kan yapıcı etkisiyle Roma döneminden beri bilinen bir bitkidir. Özellikle iç organların tıkanıklıklarında ve cildin zahmetli, zor döküntülü hastalıklarında, içten veya dıştan kaynaklanan egzemada çok değerlidir.

Bitki kaslarda spazm ve krampları gidericidir.

Sinirsel gerginlikte yatıştırıcıdır.

Bağırsaklar için hafif yumuşatıcıdır.

Safra akışını artırır ve safrayı bedenden boşaltır.

Orta derecede; terletici, diüretik, laksatif ve toniktir.

Bitki yazın çiçek açmaya başlarken toplanır, taze olarak kullanılır veya sonra kullanmak için kurutulur.

Uyarı: yüksek dozda 8 günden fazla kullanımı hipnotik ve sedatif etki yapar.

Silybum marianum– Deve dikeni– Herba cardui mariae

Silybum marianum (L). Gaertner (Syn: Carduus marianus L.) türünün çiçekli dallarıdır. Bu tür 30-100 cm yükseklikte, gövdesi köşeli, seyrek tüylü, 1-2 yıllık otsu bir bitkidir. Yapraklar soluk yeşil renkli, beyaz damarlı, kenarları derin dişli ve dikenli. Çiçekler baş şeklinde bir arada, mor (nadiren beyaz) renkli. Meyva 7 mm kadar uzunlukta, esmer renkli, uç kısmında 1,5 mm kadar uzunlukta, düşücü ve beyaz renkli bir tüy demeti bulunur. Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde yaygın bir türdür. Yol ve tarla kenarları ve boş tarlalarda yetişir.

Bitki tanen, rezin, uçucu yağ ve acı maddeler taşımaktadır. Meyvada sabit yağ (% 25-30), nişasta, tanen ve flavono-lignan türevi bileşikler ( Siliben, Silidianin, Silikristin ve diğerleri bulunmaktadır.

Toprak üstü kısmı idrar artırıcı, ateş düşürücü, romatizma ağrılarını azaltıcı, yatıştırıcı ve iştah artırıcı olarak etkilidir. İnfüzyonu (%5) yemeklerden önce bir bardak içilerek kullanılır.

Meyvaları, aktarlarda “Deve dikeni tohumu” (Semen Cardui mariae) ismi altında satılmaktadır. Karaciğer hastalıklarına karşı ve safra artırıcı olarak tozu bal ile karıştırılarak veya meyvalardan hazırlanan dekoksiyon kullanılmaktadır.

Son yıllarda silymarin (flavo-lignan karışımı) taşıyan hazır ilaçlar, dış ülkelerde, fazla alkol kullanmaktan ileri gelen karaciğer hastalıklarına karşı kullanılmaya başlanmıştır.

Gövdesi kabuğu soyulduktan sonra , taze olarak yenir.

Kenger sakızı olarak kullanılabilir.

Diğer isimler: Akkız, Deve dikeni, Deve kengeri, Kengel, Kıbbun, (Antakya) Meryemana dikeni, Sütlükengel, Şevkülmeryem, Uslu Kenger.

Yavşanotu– Veronica officinalis

Yavşan otu Türkçede ıpar otu diye de bilinir. Yavşan otunun yaprakları ve kökü alteratif, büzücü (sıkıştırıcı), hafif diüretik, hafif ekspektoran, midevi ve toniktir.

Nefritik ve pektoral şikayetlerin tedavisinde, hemorajilerde, deri hastalıklarında ve yara tedavisinde yararlıdır. Yaprakları yazın toplanır ve sonra kullanılmak üzere kurutulur. Modern herbalizmde pek kullanılmayan bir bitki olmasına karşın Türkiye ve orta asyada çok kullanılan bir bitkidir.

Rezene– Fennel– Foeniculum vulgare – Mill.

Fennel eskiden beri evlerde değişik şikayetlerde kullanılan şifalı bir bitkidir. Özellikle sindirim sistemi şikayetlerinde kullanılır.

Rezenenin tohumları, yaprakları ve kökleri kullanılabilir. Tohumları genelde medikal amaçlı kullanılır.

Esansiyel yağ tıbbi amaç için çoğu kez olgunlaşmış, kurutulmuş tohumdan elde edilir. Hamile bayanlara verilmemelidir.

Rezene bitkisi ağrı giderici, iltihap giderici, spazm çözücü, aromatik, gaz giderici, idrar söktürücü, adet destekleyici, balgam söktürücü, süt artırıcı, halisünojen, laksatif, uyarıcı ve midevidir.

Rezene çay olarak sindirimi düzenlemede, karında şişkinlikte, mide ağrılarında kullanılır. Böbrek taşı tedavisinde yardımcı olur. Arctostaphylos uva-ursi (ayı üzümü) gibi üriner dezenfektanla beraber kullanılırsa sistitte daha da etkili olur.

Boğaz yakınmalarında gargara olarak, göz yakınmaları ve konjonktivitte göz banyosu olarak kullanılır.

Rezene çoğunlukla müshillere midede sancıyı önlemek için eklenir. Tatlandırıcı olarak kullanılır.

Rezene tohumu çayı bebeklerde güvenli bir gaz gidericidir.

Rezene kökü çayı üriner hastalıklarda kullanılır.

Tohumdan elde edilen esansiyel yağ aromaterapide bakterisit, gaz giderici ve uyarıcı olarak kullanılır. Anahtar kelimesi ‘normalleştirici’ dir.

Meyan kökü– Liquorice, licorice– Glycyrrhiza glabra

Meyan batıda eskiden beri en çok kullanılan şifalı bir bitkidir.  Çok tatlı olduğundan tadı hoş olmayan bitkisel ilaçları tatlandırmada yaygın olarak kullanılır.

Meyan çok tatlı ve nemlidir.

Yatıştırıcıdır.

Karaciğeri koruyan,

Bedeni detoksite eden,

Güçlü antienflamatuar bir bitkidir.

Meyan artritlerde,

Ağız ülserlerinde,

Meyan kökü over hormonlarına benzeyen hormonal bir etki gösterir.

Meyankökü idrar yollarının kataral enfeksiyonlarında,

Addison hastalığı, astım, bronşit, öksürük, peptik ülser, artritlerde,

Alerjik hastalıklarda,

Steroidal tedavi sonrası kullanılır.

Yatıştırıcı olarak kullanılır ancak, gebelere, hiper tansiyonlulara, böbrek hastalarına, digoksin bazlı tedavi görenlere verilmez.

Uzun süreli kullanımı hiper tansiyon ve su retansiyonuna sebep olabilir.

Uyarı: meyan kökünün yüksek dozu yüksek tansiyon ve konjestif kalp hastalığına sebep olabilir.

Harici olarak herpes, zona ve egzemada kullanılır.

Meyan kökü 3-4 yaşındaki bitkiden sonbaharda toplanır ve kurutulur.